-

Apply before 28th February 2025

As per the Hon’ble Minister of AYUSH (Independent Charge)/ Minister of State, Ministry of Health & Family Welfare, this campaign will start from Constitution Day i.e, 26/11/2024 and last up to the birth anniversary of respected former Prime Minister of India Bharat Ratna Shri. Atal Bihari Vajpayee, i.e., 25/12/2024.

-

Lectures and Practical/ Demonstrations

Together We Can! These are challenging times for each one of us. There is a sense of despair and helplessness creeping into society. When this feeling is magnified, it develops into indifference. Where individuals may start thinking that there is nothing to lose or that they have already lost everything. This leads to the type of shocking behaviour that one cannot even imagine. There are reports of black marketing, profiteering, hoarding, disregard of rules, attack on healthcare professionals, police and society seemingly is heading towards chaos. What is particularly shocking is the blame game that is being played around at the moment. At every level we want to find someone else to blame. And that someone could be the government and politicians, doctors, paramedical staff, police, family members, friends. Public and private property bears the brunt at times. Agreed there are challenges faced by the health care system, it is overwhelmed by the sheer volumes of patients and has been found wanting at times. But what is equally true is that it has not given in. The sheer dedication of our doctors, paramedical and associated staff and everyone else involved has been inspirational. Fact of the matter is that health cannot be outsourced. Doctors, equipments and medicines, paramedical staff are the pillars of restoration of health. But every individual also is responsible. A patient who is cooperative, one who follows instructions, who understands and precisely reports symptoms and most importantly who trusts and has faith without being fearful can contribute immensely to the success of the treatment. Let us all introspect if we confirm to these qualities of an ideal patient. If we do, remember we are doing a favour on ourselves by making the job of the already overloaded healthcare system easier. Friends, as let us all be honest to ourselves and follow a healthy diet and lifestyle , be vigilant about our health and that of others around us and seek help without any hesitation or delay, avoiding unwarranted panic. Ayurveda says, fear/ panic strengthen diseases by weakening the spirit of the patient. This makes recovery slow and difficult. Let us all work together as partners in these difficult times to defeat ill health and emerge victorious. And we certainly will because human resilience is infinite. Reassurance is the best tonic to elevate the spirit, strengthen the resolve and boost morale of patients and those affected. We as healthcare professionals are committed to our jobs and guarantee to do the best we can in the given circumstances. All we expect is for your cooperation in overcoming this together. Remember, TOGETHER WE CAN…

अन्न हेच पूर्णब्रह्म मानल्याने अन्नग्रहणाविषयी, अन्न पानात वाढण्याविषयी आयुर्वेदीय ग्रंथात काही नियम दिले आहेत. आजकाल अॅसिडिटी, अल्सर, पोटात वायू धरणे , भूक न लागणे असे प्रकार वाढले आहेत. नियम पाळून जेवण केल्यास असे त्रास टळू शकतात. मुख्य जेवणाची ग्रंथोक्त वेळ सकाळी १० ते १२ असावी. ज्यांना शक्य आहे त्यांनी अवश्य पाळावी. आंघोळ करून जेवायला बसावे. आंघोळ केल्यावर जाठराग्नि प्रदीप्त होतो व भूक वाढते. जेवल्यावर आंघोळ करू नये. स्वच्छ धुतलेले मऊसूत अंगाला फार घट्ट किंवा सैल नाही असे वस्त्र परिधान करून जेवायला बसावे. जेवताना पायात चप्पल असू नये. स्वच्छतेसाठी हा नियम असला तरी शक्यतो टेबलावर बसून जेवताना सुद्धा चप्पल बूट काढावेत. अन्नग्रहण हे यज्ञकर्म आहे असे आपण आपल्या संस्कृतीत मानतो. पूजा किंवा यज्ञ करताना आपण चप्पल-बूट घालत नाही. जेवणापूर्वी 'अन्नपूर्णा स्तोत्र' किंवा 'वदनी कवळ घेता नाम घ्या श्रीहरीचे' हा श्लोक बर्याच ठिकाणी म्हटला जातो. अंजनी गर्भसंभूतं कुमारं ब्रह्मचारिणम्। दुष्टदृष्टिविनाशाय हनुमन्तं स्मराम्यहम् || (क्षेमकुतूहल) हा मंत्र भोजनाच्या आधी म्हणण्यास सांगितला आहे. ह्या मंत्रात हनुमंताचे स्मरण केले आहे. तसेच अन्य एक श्लोक अन्नदोष परिहारासाठी दिला आहे. अन्नं ब्रह्मा रसो विष्णुर्भोक्ता चैव महेश्वर:। ध्यात्वा नारायण देवमन्नदोषैर्न बाध्यते ।। या दृष्टिः सर्वलोकेषु दृष्टिर्या च स्वभावत: । आत्मदृग्दोषनाशाय संस्मरेन्नारदं मुनिम्|| (क्षेमकुतूहल) ह्या श्लोकाचा अर्थ असा आहे कि अन्न म्हणजे ब्रह्मा, रस हा विष्णु व शंकर भोक्ता आहे. अश्या प्रकारे त्रिदेवांचे स्मरण केल्याने अन्नाला दृष्टीदोष लागत नाही. नारदमुनींचे स्मरण केल्याने देखील दृष्टीदोषाचा नाश होतो. घराबाहेर, हॉटेलमध्ये जेवताना किंवा मिठाई, स्ट्रीटफूड खाताना हा श्लोक अवश्य म्हणावा. ह्या अन्नावरून अनेक लोकांची दृष्टी गेलेली असते. जेवणापूर्वी आल्याचा तुकडा व सैंधव मीठ खावे. त्याने जीभ साफ होते, भूक वाढते, रूच वाढते. जेवायला बसताना पूर्व किंवा उत्तर दिशेला तोंड करून बसावे. जेवायला मांडी घालून जमिनीवर बसायची पद्धत होती. खाली बसल्यावर जेवणाऱ्याच्या समोर त्याच्या बेंबीपर्यंत येईल असे उंच पीठक (टेबल) ठेवावे. त्यावर स्वच्छ ताट किंवा पत्रावळ, केळीचे पान ठेवून त्यावर जेवण वाढावे. क्षेमकुतूहल ह्या आयुर्वेदीय पाकशास्त्र ग्रंथात जेवणाचे पान कसे वाढावे या संदर्भात सूचना आहेत. तत्र भक्त परिन्यस्तं मध्यभागे सुसंयतम्। केळीच्या पानावर किंवा स्वच्छ ताटात मधोमध भात वाढावा. भात अग्निवर्धक, पथ्यकर, तृप्त करणारा, पचायला हलका असतो. भारतीय जेवणात भात हे मुख्य अन्न आहे. म्हणूनच कदाचित ते मधोमध वाढले जाते. मसालेभात, दहिभातासारखे प्रकार सुद्धा मधोमध वाढावेत. सूपः सर्पिः पलं शाकं पिष्टमन्नं तु मत्स्यकम् ॥. स्थापयेद् दक्षिणे पार्श्वे भुञ्जानस्य यथाक्रमम् । डाळ, तूप, मांस, भाजी व मासे अनुक्रमे ताटाच्या उजव्या बाजूला वाढावेत. भात, डाळ, मांस, भाजी, मासे हे सर्व भक्त या भोजन प्रकारात येतात. भक्त म्हणजे चावून खाण्यायोग्य पदार्थ. सूप म्हणजे डाळीची आमटी. मुगाची डाळ मीठ व सुगंधीत मसाल्यांबरोबर बरोबर व्यवस्थित शिजवून दहि बरोबर खावी. मूगाची डाळ पचायला हलकी असते, कफ-पित्त दूर करते व थंड असते. मूगाप्रमाणेच उडीदाची सुद्धा आमटी बनविली जाते. तिचे गुण सांगितले ग्रंथात दिले आहेत. उडीद स्निग्ध, वीर्य वाढाविणारे, वातदोष कमी करणारे, थोडेसे उष्ण, बल वाढविणारे, स्वादिष्ट व रुचिकारक असते. तूप पचनशक्ती वाढविणारे, पित्त व वाताचे संतुलन ठेवणारे, डोळ्यांसाठी हितकर, बलवर्धक, थंड आहे. मांसाचे तलित, भ्रष्ट, स्विन्न, तान्दूर असे विविध प्रकार आहेत. मांस बलदायक आहे. प्रलेहाद्या द्रवाः सर्वे पानीयं पानकं पय:। डाव्या बाजूला प्रलेह म्हणजे चाटून खाण्याचे पदार्थ जसे चटणी, द्रवपदार्थ जसे पाणी, दूध व सरबत ठेवावेत. चोष्यं सन्धानकं लेह्यं सव्ये पार्श्वे प्रदापयेत् । चोष्य म्हणून चोखून खाण्याचे पदार्थ, चाटून खायचे लेहपदार्थ, लोणचे डाव्या बाजूला वाढावे. सर्व इक्षुविकाराश्च पक्वान्नं पायसं दधि। पुरत: स्यापयेद् भोक्तुर्द्वयो: पङ्क्तयोश्च मध्यतः। गूळापासून बनविलेले सर्व गोड पदार्थ, पक्वान्ने पायस, दहि हे सर्व मधोमध वरच्या बाजूला वाढावे. पूर्वी स्वास्थरक्षणाच्या हेतूने अश्या प्रकारे नियम पाळून राजाला भोजन वाढले जाई. जे पदार्थ कमी प्रमाणात खाल्ले गेले पाहिजेत जसे कि चटणी, कोशिंबीर, लोणचे, पापड डाव्या बाजूला वाढतात. भात, डाळ, मांस, मासे , भाजी असे शरीराला बल देणारे, जास्त प्रमाणात खाल्ले जाणारे पदार्थ उजव्या वाढले जातात.गोड व तूपकट पदार्थ पचायला जड असतात. ते जेवणाच्या सुरवातीला खावेत. आंबट, खारट, तिखट, कडू अश्या चवीचे पदार्थ जेवणाच्या शेवटी खावेत. जेवताना मध्ये मध्ये पाणी प्यावे. शक्य असल्यास सुवर्णसिध्द्धजल प्यावे. जेवण झाल्यावर किंवा जेवणापूर्वी खूप पाणी पिऊ नये. जेवल्यानंतर वाटीभर ताक प्यावे. मुखशुद्धीसाठी तांबूल (विडयाचे पान) खावे. एक एव न भुञ्जीत यदीच्छेत्सिद्धिमात्मनः ॥ द्वित्रिभिर्बहुभिः सार्धं भोजनं तु दिवानिशम् । ततश्चाभीष्टसिद्धिः स्याद्दिष्टकामं तु संपदः ॥ एकटे बसून जेवू नये. दोन, तीन किंवा जास्त लोकांनी एकत्र बसून भोजन करावे. असे केल्याने अभीष्टसिद्धी होते व इच्छेप्रमाणे धन प्राप्त होते असे म्हटले आहे. एकत्र भोजन केल्याने परस्पर स्नेहसंबंध वाढतात. जेवण वाढणार्यास परिवेषक म्हणतात. परिवेषक हा स्वच्छ वस्त्र धारण करणारा, प्रसन्नमुख, आग्रह करून प्रेमाने भोजन वाढणारा असावा. परिवेषक विष्णुपूजा करणारा असावा असे मत क्षेमशर्माने क्षेमकुतूहल ग्रंथात दिले आहे. चरकसंहिता, काश्यपसंहिता, सुश्रुतसंहिता, क्षेमकुतूहल, भोजनकुतूहल अश्या अनेक ग्रंथांमध्ये भोजनविषयक नियम आहेत. जिज्ञासूनी अवश्य वाचावेत, वैद्यांकडून माहित करून घ्यावेत व आचरावेत.

Introduction: As the world becomes more fast-paced and stress-laden, it's crucial to pause, breathe, and reconnect with our inner selves. This is precisely what International Yoga Day encourages us to do. Every year on June 21st, people around the globe unite to celebrate the profound practice of yoga, recognizing its immense benefits for physical, mental, and spiritual well-being. In this blog, we delve into the significance of International Yoga Day and explore how this ancient discipline has the power to transform our lives. The Origins of International Yoga Day: International Yoga Day, established by the United Nations General Assembly in 2014, was a result of India's Prime Minister Narendra Modi's proposal to promote global health and harmony through yoga. The resolution received overwhelming support, with 177 nations co-sponsoring it. June 21st was chosen as the official date as it marks the summer solstice, the longest day of the year in the Northern Hemisphere, which holds deep spiritual significance in various cultures. Yoga: A Path to Holistic Well-being: Yoga, derived from the Sanskrit word "yuj," meaning union, is a practice that encompasses physical postures (asanas), breathing exercises (pranayama), and meditation (dhyana). It provides a holistic approach to health by nurturing the mind, body, and spirit. Regular practice of yoga offers numerous benefits, including: Physical Fitness: Through various postures and movements, yoga improves strength, flexibility, and balance. It enhances cardiovascular health, boosts metabolism, and contributes to weight management. Stress Reduction: One of the most sought-after benefits of yoga is its ability to alleviate stress and promote relaxation. Mindful breathing techniques and meditation techniques help calm the mind, reduce anxiety, and enhance overall well-being. Mental Clarity and Focus: Yoga cultivates mental clarity, improves concentration, and enhances cognitive function. Regular practice stimulates the release of endorphins, the "feel-good" hormones, which promote a positive mood and mental well-being. Spiritual Growth: Yoga is deeply rooted in spirituality, offering a path to self-discovery and inner transformation. It fosters a connection with our higher selves, leading to a greater sense of purpose, fulfillment, and harmony with the world around us. Celebrating International Yoga Day: International Yoga Day serves as a platform for people of all ages, backgrounds, and cultures to come together and experience the beauty of yoga. The day is marked by various events, including public yoga sessions, workshops, seminars, and discussions on the benefits of yoga. These activities aim to create awareness about the transformative power of yoga and inspire individuals to incorporate it into their daily lives. Spreading the Light of Yoga: While International Yoga Day is a significant milestone, the essence of yoga extends beyond a single day. It encourages us to integrate yoga into our routines consistently. Here are a few ways to embrace yoga in our lives: Establish a Regular Practice: Dedicate time each day to practice yoga, even if it's for a few minutes. Start with simple asanas and gradually progress as your body becomes more flexible and strong. Explore Different Styles: There are various styles of yoga, including Hatha, Vinyasa, Ashtanga, and Kundalini, each with its unique focus and benefits. Experiment with different styles to find the one that resonates with you. Join a Community: Seek out local yoga studios, community centers, or online platforms that offer yoga classes. Practicing with a community can provide support, motivation, and a sense of belonging. Take Yoga Off the Mat: Carry the principles of yoga beyond the mat. Cultivate mindfulness, compassion, and self-awareness in your daily life. Practice conscious breathing during stressful moments, engage in acts of kindness, and find moments of stillness amidst the chaos. Conclusion: International Yoga Day is a global celebration that reminds us of the transformative power of yoga in our lives. By dedicating time to practice this ancient discipline, we can experience physical vitality, mental clarity, and spiritual growth. Let us embrace this day as an opportunity to foster well-being, cultivate mindfulness, and spread the light of yoga to create a healthier and more harmonious world. Remember, yoga is not just about the postures; it's a journey of self-discovery and inner awakening. So, on this International Yoga Day, take a deep breath, step onto your mat, and embark on a transformative path towards holistic well-being. Namaste!